
Palant historyczny-pytania 5 pkt
1.W jaki sposób Prusacy germanizowali nasze ziemie?
Prusacy germanizowali Wielkopolskę m.in. zakazując używania języka polskiego w urzędach państwowych, szkołach, zakazując nauki języka polskiego i polskiej historii, zmieniając nazwy ulic i miast na niemiecko brzmiące, osądzając niemieckich osadników w miastach i wsiach.
2. Kiedy w Niemczech wybuchła rewolucja?
W listopadzie 1918 roku w przegrywających wojnę Niemczech wybuchła rewolucja, która zrzuciła z tronu cesarza . Socjaldemokraci postanowili nawiązać również współpracę ze szlachtą pruską, w celu poprawy bardzo trudnej sytuacji gospodarczej i międzynarodowej państwa. Członkowie SPD byli za niepodległością Polski, ale twierdzili, iż może ona zostać utworzona tylko z ziem na wschód od Wielkopolski. Z takim przeświadczeniem zwolniono z aresztu w Magdeburgu Józefa Piłsudskiego.
Rewolucja ogarnęła również Wielkopolskę. Rozpoczęło się organizowanie tajnych struktur wojskowych w garnizonie poznańskim (na Cytadeli), Jarocinie i Inowrocławiu. Trwała także akcja gromadzenia broni i amunicji wykradanej z wojskowych magazynów. W Poznaniu utworzono Radę Żołnierską Cytadeli, która początkowo składała się wyłącznie z żołnierzy narodowości niemieckiej. Później utworzono Radę wszystkich żołnierzy stacjonujących w stolicy Wielkopolski, w skład, której weszli także Polacy. Tymczasem do miasta napływały zrewolucjonizowani żołnierze, m.in. z Kilonii, którzy otwierali więzienia wypuszczając aresztantów, zrywali epolety oficerom, wygłaszali mowy rewolucyjne itd.
3.Jakie mundury nosili powstańcy do stycznia 1919?
W początkowym okresie Powstańcy nosili niemieckie mundury wojskowe spolonizowane przez biało czerwone znaki – opaski, rozetki, kokardki albo cywilne lub skautowe mundury oznaczone w podobny sposób.
4.Czym było Grenschutz Ost?
Dosłownie “ochrona granic wschód” albo “straż graniczna wschód” – powstała w latach 1918-1919 paramilitarna formacja ochotnicza działająca na wschodnich rubieżach Republiki Weimarskiej zbrojnie przeciwstawiająca się odłączeniu terenów wschodnich min. Wielkopolski od Republiki.
15 listopada 1918 władze niemieckie, zaniepokojone doniesieniami o rzekomym marszu legionistów Piłsudskiego w kierunku Poznania (rozsiewanymi często przez członków POW w celu zastraszenia Niemców), postanowiły powołać do życia siły wojskowe mające bronić prowincje wschodnie przez “bolszewizmem” i “polskim buntem”. W ten sposób powstały ochotnicze oddziały Heimatschutz-Ost – potem przemianowane na Grenschultz Ost.
5. CKO przemianowane na NRL, rozszyfruj skróty.
Centralny Komitet Obywatelski przemianowano na Naczelną Radę Ludowa w 1918 roku
6. Jakie były najważniejsze postanowienia polskiego Sejmu Dzielnicowego?
Przyjęto szereg uchwał, między innymi wyrażającą wolę połączenia ziem zachodnich prowincji niemieckich z pozostałymi zaborami w zjednoczonej Polsce. Sejm wybrał także nowy skład Naczelnej Rady Ludowej (NRL), liczącej osiemdziesiąt osób, co oznaczało oficjalne jej zalegalizowanie. Przewodniczącym prezydium NRL został Bolesław Krysiewicz. Wybrano również organ wykonawczy – Komisariat Naczelnej Rady Ludowej, który tworzyli: reprezentanci Wielkopolski – ks. Stanisław Adamski i Władysław Seyda (brat Mariana Seydy), reprezentujący Śląsk – Wojciech Korfanty i Józef Rymer, reprezentujący Pomorze Gdańskie – Stefan Łaszewski i reprezentujący Kujawy – Adam Poszwiński.
Pokłosiem obrad sejmu było przywrócenie 11 grudnia w poznańskich szkołach nauki języka polskiego i religii w tymże języku.
7.W którym dniu otwarto pierwszy ogień na froncie wielkopolskim?
Działania wojenne poza Poznaniem rozpoczęły się już 27 grudnia 1918 roku po telefonie ze sztabu POW ZP. Przywódcy z Poznania, Mieczysław Paluch, Bohdan Hulewicz i Władysław Wyskota-Zakrzewski przekazali na prowincję hasło “Nie należy dłużej czekać”, co uruchomiło działania spiskowców w Gnieźnie, Jarocinie, Kórniku, Pleszewie, Śremie, Środzie, Wrześni i innych miejscowościach Najszybciej, bo już 27 grudnia zajęto Kórnik. W walkach pod Boczkowem zginął Jan Mertka (on i Ratajczak wymienieni zostali w komunikacie NRL). Tymczasem Polacy opanowali Dworzec Główny w Poznaniu, Pocztę Główną i część fortyfikacji miejskich rozbrajając oddziały niemieckie zmierzające do miasta koleją. Następnie opanowano Szamotuły, Środę Wielkopolską, Pniewy, Opalenicę, Buk, Trzemeszno, Wrześnię i Gniezno
8.W którym dniu przybyła misja aliancka?
Misja aliancka (Francuzi, Anglicy, Amerykanie) przybyła do Wielkopolski 1 marca 1919 roku i rozpoczęła rokowania z Niemcami.
9.Dlaczego udało się Powstańcom zwyciężyć?
O powodzeniu Powstania zdecydowały dwa czynniki: pierwszy to spontaniczny, masowy udział Polaków – przygotowanych do walki przez 123 „najdłuższej wojny w Europie”- drugi to rewolucja w Niemczech, która uniemożliwiła natychmiastowe przeciwdziałanie. Kiedy armia niemiecka była już gotowa do uderzenia, w połowie lutego 1919 roku podpisano rozejm w Trewirze i alianci zmusili Niemców do przerwania działań zaczepnych na froncie wielkopolskim.
10.Kiedy zakończyły się walki na froncie wielkopolskim?
Walki na froncie wielkopolskim zakończyły się wraz z rozejmem w Trewirze 16 lutego 1919 roku.
11.Kogo upamiętnia pomnik ułana przy ulicy I.J. Paderewskiego ?
Kolumnę pomnika zdobi figura ułana na wspiętym koniu, na wzór Świętego Jerzego przebijającego lancą symbol wroga – smoka. Pomnik upamiętnia bohaterskich żołnierzy 15 Pułku Ułanów Poznańskich.
12.Opisz wygląd pomnika Powstańców Wielkopolskich
Pomnik został wykonany wg projektu Antoniego Wiśniewskiego w 1965 roku. Składa się z dwóch części; rzeźby przedstawiającej oficera i szeregowca w mundurach armii wielkopolskiej i obelisku z 4 płaskorzeźba przedstawiającymi dzieci wrzesińskie wóz Drzymały, Marcina Kasprzaka wśród robotników i śmierć Franciszka Ratajczaka. Front zdobi godło państwowe i napis „Powstańcom Wielkopolskim 1918-1919”.
13.Czyim cmentarzem jest Cytadela?
Cytadela poznańska to wielki cmentarz wojskowy.
Cytadela Poznańska stanowi też miejsce pamięci narodowej. Mieści się na niej 6 cmentarzy: Cmentarz Parafii św. Wojciecha, założony po 1833 roku, jedna z dwóch zachowanych XIX-wiecznych nekropolii Poznania; Cmentarz Garnizonowy, m.in. z kwaterami: lotników polskich oraz powstańców wielkopolskich i żołnierzy poległych w latach 1918-1920; Cmentarz Prawosławny, założony w latach 20. XX wieku w miejscu dawnej kwatery prawosławnej nieistniejącego Cmentarza Staro garnizonowego; Cmentarz Wojenny Wspólnoty Brytyjskiej (inaczej – Brytyjski Cmentarz Garnizonowy), utworzony w 1925 roku; Cmentarz Wojenny Armii Czerwonej (inaczej – Cmentarz Bohaterów Radzieckich), założony w listopadzie 1945 roku; Cmentarz Bohaterów Polskich, utworzony również w listopadzie 1945 roku.
14.Na jakim placu żołnierze składali przysięgę?
Na dzisiejszym Placu Wolności, 26 stycznia 1919 żołnierze Armii Wielkopolskiej, wraz z gen. Dowborem-Muśnickim, złożyli uroczystą przysięgę na placu Wilhelmowskim, przemianowanym wówczas na plac Wolności w Poznaniu.
15.W jakim celu Paderewski udał się do Warszawy w 1918roku?
Po przyjeździe do Warszawy, Paderewski spotkał się z Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim, a obozem Dmowskiego. 16 stycznia 1919 roku został premierem, pełniąc również funkcję ministra spraw zagranicznych.
16.Kim był Feliks Nowowiejski?
Żył w latach 1877-1946, wybitny kompozytor polski, min. autor melodii do Roty, po 1919 roku związany z Poznaniem
17.W którym budynku na terenie miasta Poznania miała swoja siedzibę Komisja Kolonizacyjna?
W Collegium Maius, czyli dzisiejszym Uniwersytecie Medycznym przy ulicy Fredry
18.Kiedy powstała i czemu służyła Straż Ludowa?
11 listopada 1918 Niemcy skapitulowały, co oznaczało koniec I wojny światowej. W tym samym czasie powołano do życia mieszaną narodowościowo Straż Obywatelską (przemianowana kilkanaście dni później na Straż Ludową), której komendantem został Julian Lange. Przejmowała ona zadania policji, wkrótce została ona zdominowana przez osoby narodowości polskiej.
19.W którym roku powstała Naczelna Rada Ludowa?
Naczelna Rada Ludowa – organizacja polityczna zaboru pruskiego.
Powstała w 1916 roku w Poznaniu jako nielegalny Komitet Międzypartyjny, nazywany też Centralnym Komitetem Obywatelskim.. NRL popierała ententę czyli Francuzów, Anglików i Amerykanów, ściśle współpracując z założonym 15 sierpnia 1917 w Lozannie i prowadzonym przez Dmowskiego, Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu, który uznawała za legalne władze Polski. W dniu podpisania rozejmu przez Niemcy, 11 listopada 1918 Komitet ujawnił się zmieniając nazwę na Radę Ludową, a dzień później wyłonił Tymczasowy Komisariat w skład, którego weszli: ks. Stanisław Adamski, Wojciech Korfanty i Adam Poszwiński. 14 listopada ponownie zmieniono nazwę, na Naczelną Radę Ludową. Polski Sejm Dzielnicowy, który obradował w Poznaniu, 5 grudnia uznał NRL za legalną władze państwową, zaś 6 grudnia NRL wyłonił Komisariat, czyli organ wykonawczy, w składzie:
•ks.Stanisław Adamski i Władysław Seyda z Wielkopolski
•Wojciech Korfanty i Józef Rymer ze Śląska
•Stefan Łaszewski z Pomorza Gdańskiego
•Adam Poszwiński z Kujaw
20.Kto obradował w kinie Apollo?
W kinie Apollo w grudniu 1918 roku obradowali delegaci na Sejm Dzielnicowy przybyli z wszystkich zamieszkałych przez Polaków dzielnic państwa niemieckiego: Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego. Warmii i Mazur. Śląska i Westfalii ( wyjeżdżali tu do pracy)
21..Jak nazywał się pierwszy polski prezydent miasta Poznania?
Jarogniew Drwęski został tymczasowym prezydentem Poznania w listopadzie 1918 roku.
22.Ile było powstań w Wielkopolsce
W Wielkopolsce ogółem do 1918 roku były trzy Powstania: w 1794, w 1806, w 1848, Powstanie Wielkopolskie było czwartym.
23.Kiedy wybuchło Powstanie Wielkopolskie?
Po południu i wieczorem 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu
24.W reakcji, na co wybuchło Powstanie Wielkopolskie?
Powstanie wybuchło w reakcji na strzały demonstrantów niemieckich, głównie żołnierzy, i zrywanie flag polskich i alianckich w śródmieściu w okolicach i przed Bazarem – odebrano to, jako atak na Polaków i samorzutnie rozpoczęto przeciwdziałanie.
25.Co to była HAKATA?
Potoczna nazwa niemieckiej organizacji nacjonalistycznej Deutscher Ostmarkenverein (Niemiecki Związek Kresów Wschodnich), założonej w Poznaniu w roku 1894. Nazwa wzięła się od pierwszych liter nazwisk założycieli: Ferdynanda von Hansemanna (1861-1900), Hermanna Kennemanna (1815-1910), Henryka von Tiedemanna (1840-1922). W 1896 Hakata przeniosła swą siedzibę do Berlina.
Cele związku
Podstawowym i nieartykułowanym nigdy wprost celem Hakaty była ostateczna germanizacja ziem polskich w zaborze pruskim. Statut organizacji dla określenia tego celu używał eufemizmów w rodzaju: „umacnianie i zrzeszanie niemczyzny na kresach wschodnich zamieszkanych przez ludność polską poprzez podniesienie i wzmacnianie niemieckiego poczucia narodowego”. W praktyce działalność Hakaty skupiała się na sześciu podstawowych zadaniach:
Obserwowaniu prasy polskiej,
Zachęcaniu Niemców do wykupywania nieruchomości od Polaków,
Sprowadzaniu do Wielkopolski Niemców do wszystkich dziedzin gospodarki, usług oraz wolnych zawodów,
Wzmacnianiu niemieckiej klasy średniej w miastach Wielkopolski,
Organizowaniu patriotycznych zebrań oraz zgromadzeń,
Wspieraniu niemieckiej szkoły
26.Jak nazywa się organizacja antypolska mająca na celu ostateczną germanizacje Wielkopolski?
HAKATA
27.Rozszyfruj nazwiska kryjące się w skrócie Hakata
Hennemann, Kennemann i Tiedemann
28.Która organizacja antypolska za czasów zaborów miała siedzibę w gmachu Uniwersytetu Medycznego przy ul. Fredry?
Komisja Kolonizacyjna
29.Kto wykupywał polskie ziemie i osiedlał na niej osadników z Niemiec?
Komisja kolonizacyjna
30.Co oznaczał w 1918 skrót NRL?
Naczelna Rada Ludowa
31.W czym przysłużył się Paderewskiemu hotel Bazar?
Udzielił mu gościny w czasie wizyty w Poznaniu
32. Kto stanął na czele polskich Komitetów Obywatelskich w 1918 roku?
Na czele stanął Komisariat ks. Stanisław Adamski, Wojciech Korfanty i Adam Poszwiński W Komisariacie Adamski reprezentował Poznań, Korfanty – Śląsk, a Poszwiński – Kujawy.
33.Powstanie Wielkopolskie było, którym z kolei wygranym przez Polaków?
Pierwszym w XX wieku drugim, po 1806 roku
34. Wymień powstania, jakie wybuchały w Wielkopolsce przed 1918 rokiem.
Powstanie 1794- „kościuszkowskie”, Powstanie 1806 – „napoleońskie”, Wiosna Ludów 1848-49
35..Jaką organizacje założyli: Hennemann ,Kennemann i Tiedemann?
HAKATA – potoczna nazwa niemieckiej organizacji nacjonalistycznej Deutscher Ostmarkenverein (Niemiecki Związek Kresów Wschodnich), założonej w Poznaniu w roku 1894. Nazwa wzięła się od pierwszych liter nazwisk założycieli: Ferdynanda von Hansemanna (1861-1900), Hermanna Kennemanna (1815-1910), Henryka von Tiedemanna (1840-1922). W 1896 Hakata przeniosła swą siedzibę do Berlina.
Cele związku
Podstawowym i nieartykułowanym nigdy wprost celem Hakaty była ostateczna germanizacja ziem polskich w zaborze pruskim. Statut organizacji dla określenia tego celu używał eufemizmów w rodzaju: „umacnianie i zrzeszanie niemczyzny na kresach wschodnich zamieszkanych przez ludność polską poprzez podniesienie i wzmacnianie niemieckiego poczucia narodowego”. W praktyce działalność Hakaty skupiała się na sześciu podstawowych zadaniach:
Obserwowaniu prasy polskiej,
Zachęcaniu Niemców do wykupywania nieruchomości od Polaków,
Sprowadzaniu do Wielkopolski Niemców do wszystkich dziedzin gospodarki, usług oraz wolnych zawodów,
Wzmacnianiu niemieckiej klasy średniej w miastach Wielkopolski,
Organizowaniu patriotycznych zebrań oraz zgromadzeń,
Wspieraniu niemieckiej szkoły
36.W którym zaborze Polacy mieli najwięcej swobód narodowych?
W zaborze austriackim Polacy mieli najwięcej swobód narodowych.
37. Na ruinach, którego niemieckiego fortu stoi obecnie Pomnik Powstańców Wielkopolskich?
Na ruinach fortu Grollmana zdobytego przez poznańskich skautów- harcerzy w 28 grudnia 1918 roku.
38. Dlaczego zdobycie niemieckiego lotniska na Ławicy 6.12.1919 miało ważne znaczenie militarne?
W ręce Polaków wpadł łup wojenny w postaci kilkuset rozmontowanych i zakonserwowanych samolotów bojowych oraz balonów obserwacyjnych. Ze zdobytego sprzętu sformowano kilka eskadr lotniczych, dających początek polskiemu lotnictwu. Na zdobytych samolotach w dniu 9 stycznia 1919 r. Wiktor Pniewski wraz z poznańską eskadrą zbombardował 12-kilogramowym ładunkiem lotnisko we Frankfurcie nad Odrą. Na sprzęcie tym walczono później o Lwów oraz odpierano wojska bolszewickie w 1920 r.
39. Jaki najdalszy zasięg miały walki powstańcze?
Na północy powstańcy zajęli tereny do rzeki Noteć zajmując Miały-Czarnków -Nakło- Inowrocław
Na zachodzie najdalej doszli do Babimostu
Na południu nie udało się zająć Rawicz, Leszna, Kępna i granica przebiegała kilka kilometrów na północ od tych miast
40.Dlaczego armię wielkopolską po zakończeniu walk wysłano pod Lwów?
Premier Rządu R.P. Ignacy J. Paderewski w czasie pobytu w Poznaniu 8 marca 1919 roku. Wezwał Wielkopolan do natychmiastowej odsieczy dla walczącego przeciw Ukraińcom Lwowa. Odpowiadając na to wezwanie Dowództwo Główne Powstania już 14 marca wysyłało pod Lwów Grupę Wielkopolską liczącą około 4.000 Wyszkolonych żołnierzy i oficerów oraz 4 baterie armat i 7 samolotów. Wyjechali min. skauci wielkopolscy I Kompania Skautowa w ramach! Pułku Strzelców Wielkopolskich.
Ryzyko tej decyzji dla Powstania było ogromne. Wzrastało zagrożenie ze strony Niemców, reorganizujących w tym czasie swoje oddziały i planujących uderzyć na Zbąszyń. Udzielona pomoc okazała się jednak zbawienna dla Lwowa. Wojska Wielkopolskie znacząco przyczyniły się do dwukrotnego odblokowania miasta. Gen. Iwaszkiewicz, głównodowodzący w walkach na Ukrainie, w rozkazie z 19 marca 1919 roku podkreślił: „żelazne zastępy Wielkopolan pod dowództwem płk Konarzewskiego brawurowym atakiem (…) Wpłynęły na zwycięstwo” [prof. dr hab. Bogusław Polak „Oddziały Wojska Wielkopolskiego pod Lwowem 1919 rok”].
41. W jaki sposób powstańcy wielkopolscy włączyli się w walkę o polski Śląsk?
Aby dokończyć dzieło wyzwalania ziem polskich byli powstańcy wielkopolscy włączyli się w działania na Śląsku. Łącznikiem był Wojciech Korfanty. Pomagano w akcji plebiscytowej, leczono rannych powstańców, dostarczano uzbrojenie i umundurowanie, żywność, wreszcie wysyłano żołnierzy.
42. Wymień skutki Powstania
•Przyczyniło się, bowiem w znaczący sposób do stworzenia II Rzeczypospolitej.
•Dzięki zwycięstwu Wielkopolska wniosła odrodzonej Rzeczypospolitej we wianie:
– rdzenne polskie ziemie, z wysoko rozwiniętą gospodarką, z nowoczesnym przemysłem, wydajnym rolnictwem, prężnym handlem;
– znaczne kwoty pieniężne do Krajowej Kasy Pożyczkowej, które później w sposób istotny zasiliły Bank Polski;
– ponad 75 tys. Armię Wielkopolską; dobrze wyszkoloną i wyposażoną, zorganizowaną w bardzo krótkim czasie;
– wiele sprzętu wojskowego zdobytego w walkach z zaborcą, w tym samolotów
– żołnierzy Armii Wielkopolskiej, którzy prosto z okopów powstańczych udali się na odsiecz oblężonego Lwowa, uczestniczyli chwalebnie w walkach 1920 roku na kresach wschodnich i froncie litewsko-białoruskim;
– żołnierzy, którzy uczestniczyli w powstaniach śląskich i w przeprowadzaniu plebiscytów na Śląsku oraz Pomorzu. Śląskie zrywy niepodległościowe były wspierane przez Wielkopolan transportami z bronią i amunicją, artykułami żywnościowymi, odzieżą i lekami.